စုံလင်ကွဲပြား မြန်မာပြည်က လူမျိုးများ

မြန်မာနိုင်ငံဟာ စုံလင်ကွဲပြားတဲ့ လူမျိုးစုတွေ ပေါင်းစုနေထိုင်တဲ့နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတနံတလွှားမှာ မတူညီတဲ့ လူမျိုးတွေ၊ လူမျိုးစုတွေရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။ နေထိုင်ရာဒေသန္တရပတ်ဝန်းကျင်၊ ဖြစ်တည်မှုသမိုင်းနောက်ခံ၊ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု၊ ဘာသာစကား ဒီလို အခြေခံအချက်တွေကို တစ်စုတစည်းထဲ နားလည်ထားနိုင်ဖို့ ဒီစာစုက အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။

အစိုးရမှတ်တမ်းတွေအရတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူမျိုးကြီး ၈ မျိုးရှိပါတယ်။ အဲဒီလူမျိုးစုကြီး ၈ မျိုးကနေ လူမျိုးစုတွေ ခွဲခြားသတ်မှတ်လိုက်တဲ့အခါ တိုင်းရင်းသား ၁၃၅ မျိုး နေထိုင်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ အဲဒီအထဲမှာ ကချင်၊ ကယား၊ ကရင်၊ ချင်း၊ မွန်၊ ဗမာ ၊ ရခိုင် ရှမ်းဆိုပြီး လူမျိုးကြီး ၈ မျိုးကတော့ အဓိကဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီ တိုင်းရင်းသား ၈ မျိုးကနေ ခွဲထုတ်လိုက်ရင် -

ကချင်လူမျိုး - ကချင်မျိုးနွယ်စုဝင် ၁၂ စု။

ကယားလူမျိုး - ကယားမျိုးနွယ်စုဝင် ၉ စု။

ကရင်လူမျိုး - ကရင်မျိုးနွယ်စုဝင် ၁၁ စု။

ချင်းလူမျိုး - ချင်းမျိုးနွယ်စုဝင် ၅၃ စု။

ဗမာလူမျိုး - ဗမာမျိုးနွယ်စုဝင် ၉ စု။

မွန်လူမျိုး - မွန်မျိုးနွယ်စု ၁ စု။

ရခိုင်လူမျိုး - ရခိုင်မျိုးနွယ်စုဝင် ၇ စု။

ရှမ်းလူမျိုး - ရှမ်းမျိုးနွယ်စုဝင် ၃၃ စု ဆိုပြီး စုစုပေါင်းတိုင်းရင်းသား ၁၃၅ မျိုး ဖြစ်လာပါတယ်။

ဒီတော့ အဓိက တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုကြီးတွေအကြောင်းကို ကြည့်လိုက်ရအောင်ပါ။

Enjoying the content? Click to donate us!

ကချင်

လူမျိုးရာဇဝင် ကချင်လူမျိုးတွေဟာ ဗမာလူမျိုးတို့နဲ့ တနွယ်တည်းဖြစ်တဲ့ တိဗက်-မြန်မာ မျိုးနွယ်ကနေ ဆင်းသက်လာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ တိဗက်-မြန်မာနွယ်ဝင်တွေဟာ ၁၁ ရာစုမှာ မြန်မာပြည် မြောက်ဖျားပိုင်းကနေ ၁၅ ရာစုကျ ကချင်ပြည်နယ်အတွင်းပိုင်းထဲကို ရောက်လာခဲ့ကြပါတယ်။ ကချင်မျိုးနွယ်စုဝင် ၁၂ စုရှိပြီး အဲဒါတွေကတော့ ကချင်၊ ထရုမ်း၊ ဒလောင်၊ ဂျိမ်းဖော၊ ဂေါ်ရီ၊ ခခု၊ ဒူးလန်း၊ မရူ(လော်ဂေါ်)၊ ရဝမ်၊ လရှီ၊ အဇီးနဲ့ လီဆူးတို့ဖြစ်ပါတယ်။

ကိုးကွယ်ရာ ကချင်လူမျိုးအများစုဟာ အစောပိုင်းကာလတွေမှာ အစဉ်အလာ နတ်ကိုးကွယ်သူတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၈၅၆ ဝန်းကျင်လောက်မှာ ခရစ်ယာန်သာသနာပြုတွေ ရောက်ရှိလာပြီးနောက်ပိုင်း ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်တွေ ဖြစ်ကုန်ပါတယ်။ ဒီနေ့အချိန်မှာတော့ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေလည်း များပြားလာပေမဲ့လည်း အများစုက ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်တွေဖြစ်ပါတယ်။

ဘာသာစကား၊စာပေ ကနဦးမှာ‌တော့ ကချင်လူမျိုးတွေမှာ ဘာသာစကားရှိပေမဲ့ စာပေမရှိပါဘူး။ သူတို့အတွက် ခရစ်ယာန်သာသနာပြုတွေက ရောမအက္ခရာတွေနဲ့ ကချင်စာပေတီထွင်ဖန်တီး ပေးထားခဲ့ပါတယ်။

ပွဲတော်များ ကချင်လူမျိုးတွေရဲ့ အထင်ရှားဆုံးပွဲတော်ကတော့ ကချင်မနောပွဲဖြစ်ပါတယ်။ ကောက်သစ်စားပွဲတော်ကလည်း ကချင်လူမျိုးတွေရဲ့ ထင်ရှားတဲ့ပွဲတော်တစ်ခုပါပဲ။

ထင်ရှားသူများ ကချင်လူမျိုး ထင်ရှားသူတချို့ကတော့ ပင်လုံညီလာခံမှာ ကချင်ပြည်နယ်တောင်းပြီး ပင်လုံစာချုပ် လက်မှတ်ထိုးခဲ့တဲ့ ကချင်ခေါင်းဆောင် ဆမားဒူဝါ ဆင်ဝါးနောင်၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယကဟောင်း ဦးတီခွန်မြတ်၊ MMA ဖိုက်တာ အောင်လအန်ဆန်း၊ KIA/KIO ဥက္ကဋ္ဌဟောင်း ဗိုလ်ချုပ် အင်ဘန်လ၊ ရေမွန်မက်ဆေးဆေးဆုရ လဖိုင်းဆိုင်းရော်တို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ကယား

လူမျိုးရာဇဝင် ကယားလူမျိုးတွေဟာ ဘာသန္တရနည်းအရ တိဗက်-မြန်မာ အုပ်စုဝင်တွေကနေ ဆင်းသက်လာတယ်လို့ ဘာသန္တရပညာရှင်တွေက ဆိုပါတယ်။ သူတို့ဟာ မြန်မာနိုင်ငံကို လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၁၀၀၀ ကျော်ကတည်းက မြောက်ဖက်မှကနေ ဝင်ရောက်ခဲ့ကြသူတွေပါ။ အင်္ဂလိပ်လက်ထက်မှာ ဝတ်ဆင်တဲ့ အဝတ်အစားအနီရောင်ကို အခြေပြုပြီး သူတို့ကို ကရင်နီလို့ခေါ်ပါတယ်။ ကယားမျိုးနွယ်စု ၉ စုရှိပြီး အဲဒါတွေကတော့ ကယား၊ ဇယိမ်း၊ ကယန်း(ပဒေါင်)၊ ကဲ့ခို၊ ဂေဘား၊ ပရဲ(ကယော်)၊ မနုမနော၊ ယင်းတလဲ၊ ယင်းဘော်တို့ဖြစ်ပါတယ်။

ကိုးကွယ်ရာ ကယားလူမျိုးတွေတွေဟာ အရင်ကတော့ မိရိုးဖလာ နတ်ကိုးကွယ်သူတွေပါ။ တံခွန်တိုင်နတ်ကွန်းကလည်း ကယားလူမျိုးတွေရဲ့ ကိုးကွယ်မှုမှာ အဓိကအခန်းကဏ္ဍကကနေ ပါဝင်ပါတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာတော့ ခရစ်ယာန်ဘာသာကိုးကွယ်သူတွေများလာခဲ့ပါတယ်။ ဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်သူတွေလည်း အများအပြားရှိပါတယ်။

ဘာသာစကား၊ စာပေ ကယန်းလူမျိုးတွေမှာ ကယန်းဘာသာစကားဆိုပြီး သီးသန့်ရှိပါတယ်။

ပွဲတော်များ ကယားလူမျိုးတွေရဲ့ ဖားစည်ပွဲတော်၊ ကောက်ညှင်းထုပ်ပွဲ၊ တံခွန်တိုင်ပွဲ၊ တောလိုက်ပွဲတွေက ကျော်ကြားသလို တံခွန်တိုင်အက ၊ အိမ်တက်မင်္ဂလာအကနဲ့ ဝါးညှပ်အကတွေကလည်း ထင်ရှားပါတယ်။

ထင်ရှားသူများ ကယားလူမျိုးတွေထဲမှာ ထင်ရှားသူတွေကတော့ စော်လဖော်နဲ့ ကယားဦးစိန်တို့ဖြစ်ပါတယ်။

ကရင်လူမျိုး

လူမျိုးရာဇဝင် ကရင်လူမျိုးတွေဟာ တိဗက်-မြန်မာနွယ်ဝင် တခြားတိုင်းရင်းသားတွေလိုပဲ မြန်မာနိုင်ငံထဲကို အရှေ့မြောက်အရပ်ကနေ သံလွင်မြစ်ကြောင်းတလျှောက် ဝင်ရောက်လာတယ်လို့ သုတေသီတွေက ဆိုပါတယ်။ ရှမ်းပြည်ကုန်းပြင်မြင်အနောက်တောင်အရပ်မှာ အခြေချပြီး တချို့ကတော့ မြေပြန့်ကို ဆင်းကြပါတယ်။ တချို့ကတောင်ပေါ်ကို တက်ကြပါတယ်။ ကရင်တွေကို တောင်ပေါ်မှာနေထိုင်ကြတဲ့ ပိုးကရင်၊ မြေပြန့်မှာနေထိုင်ကြတဲ့ စကောကရင်ဆိုပြီးလည်း သတ်မှတ်ကြပါသေးတယ်။ ကရင်မျိုးနွယ်စုဝင် ၁၁ စုရှိပါတယ်။ အဲဒါတွေကတော့ ကရင်၊ ကရင်ဖြူ၊ ပလေကီး၊ မွန်ကရင် (စာဖြူ)၊ စကော(ကရင်)၊ တလှေပွား၊ ပကူး၊ ဘွဲ၊ မောနေပွား၊ မိုးပွား၊ ပိုး(ကရင်) တို့ ဖြစ်ပါတယ်။

ကိုးကွယ်ရာ ကရင်လူမျိုးတွေဟာ အစဉ်အလာ နတ်ကိုးကွယ်မှုဓလေ့ရှိပါတယ်။ နတ်စားတယ်လို့လည်း ခေါ်ဆိုကြပါတယ်။ ကြက်ရိုးထိုးတဲ့ဓလေ့ကိုလည်း ယုံကြည်ကြပါတယ်။ အများစုက ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေဖြစ်ပါတယ်။ နောင်အခါ အင်္ဂလိပ်တွေ အုပ်ချုပ်ပြီး ကရင်တို့ဌာနေကို ခရစ်ယာန်သာသနာပြုတွေရောက်လာတဲ့အခါ ခရစ်ယာန်ကိုးကွယ်သူတွေ များပြားလာခဲ့ပါတယ်။

ဘာသာစကား၊စာပေ ကရင်လူမျိုးတွေဟာ ကိုယ်ပိုင်ဘာသာစကားရှိပါတယ်။ ရှေးကျတဲ့ တောင်ပေါ်ကရင်စကားတွေကို တတ်မြောက်တဲ့ သမိုင်းပါမောက္ခ ဂျီ၊ အိပ်စ်၊ လု ကတော့ ကရင်တို့ဟာ တိဗက်-မြန်မာနွယ်ဝင် စကားပြောဆိုသူတွေဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

အင်္ဂလိပ်လက်ထက် ၁၈၃၀ မှာ ဒေါက်တာဝိတ်လိုခေါ်တဲ့ အမေရိကန်နှစ်ခြင်းသာသနာပြုဆရာဟာ ခရစ်တော်ရဲ့တရားကိုဟောပြောဖို့ စကောကရင်စကားကို စာနဲ့စရေးပါတယ်။ အဲဒီလို ရေးတဲ့အခါ မြန်မာအက္ခရာကို သုံးခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုနဲ့ စကောကရင် ဘာသာနဲ့ သမ္မာကျမ်းစာ ပေါ်လာပါတယ်။ ၁၈၄၁ မှာ အမေရိကန်သာသနာပြု ဒေါက်တာမေဆင်က စကောကရင်သတင်းစာကို ထုတ်ဝေပါတယ်။ အဲဒီလိုထုတ်ဝေတာ မြန်မာပြည်ထဲကို ဂျပန်တွေဝင်ရောက်လာတဲ့အထိ နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ လောက် ကြာမြင့်ခဲ့ပါတယ်။ ပိုးကရင်စာကိုတော့ ၁၈၄၀ လောက်မှာ မစ္စတာဗရေတန်က တီထွင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပွဲတော်များ စိုက်ပျိုးရာသီကုန်မှာကျင်းပတဲ့ ကောက်သစ်စားပွဲတော်၊ ကရင်နှစ်သစ်ကူးပွဲတော်၊ အရိုးကောက်ပွဲတော်၊ ကရင်ရိုးရာ ချည်ဖြူလက်ဖွဲ့ပွဲတွေက ကရင်လူမျိုးတွေရဲ့ ထင်ရှားတဲ့ ပွဲတော်တွေဖြစ်ပါတယ်။

ထင်ရှားသူများ ကရင်လူမျိုးတွေဟာ ရိုးသားတယ်။ ရဲစွမ်းသတ္တိရှိတယ်ဆိုပြီး ကောင်းသတင်းကျော်စောပါတယ်။ အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်ကြီး မန်းဘခိုင်၊ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တတိယမြောက်သမ္မတ မန်းဝင်းမောင်၊ မြန်မာ့တပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်စမစ်ဒွန်း၊ Iron Cross တီးဝိုင်း တည်ထောင်သူ စောဘွဲ့မှူး၊ နာမည်ကျော် လိဒ်ဂီတာတီးသမား ချစ်စမ်းမောင် တို့ဟာ ကရင်လူမျိုး ထင်ရှားကျော်ကြားသူတွေထဲက တချို့ဖြစ်ပါတယ်။

ချင်း

လူမျိုးရာဇဝင် ချင်းလူမျိုးတွေက ရှေးခေတ်ကနေ အခုခေတ်ထိတိုင် စစ်မှုရေးရာမှာ ထင်ရှားကျော်ကြားပါတယ်။ သူတို့ကို ရှေဟောင်းအာသံစကား၊ ဘင်္ဂါလီဘာသာစကားနဲ့ဆိုရင် ကုကီလူမျိုးလို့ခေါ်ကြပါတယ်။ ပုဂံခေတ်ကျောက်စာတွေမှာတော့ အနောက်ဘက် တောင်ပေါ်မှာနေတဲ့လူတွေကို “ချင်” ဆိုပြီး ရေးထိုးထားပါတယ်။ အထူးသဖြင့် တီးတိန်နယ်က ချင်းတွေဟာ ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာဘုရင်တွေ လက်ထက်မှာ စော်ဘွားတွေအဖြစ် မြှောက်စားခံရတဲ့ သမိုင်းရှိပါတယ်။ ဗြိတိသျှကို တော်လှန်တဲ့ချင်းတွေဟာ သူတို့ရဲ့ တိုက်ရည်ခိုက်ရည်ကြောင့် ထင်ရှားကျော်ကြားပါတယ်။

ချင်းမျိုးနွယ်စုပေါင်း ၅၃ စုရှိပြီး အဲဒါတွေက ချင်း၊ မယ်တိုင်(ကသဲ)၊ ဆလိုင်း၊ ကလင်ကော(လုရှေ)၊ ခမီ၊ အောင်ခမီ၊ ခေါနိုး၊ ခေါင်စို၊ ခေါင်ဆိုင်ချင်း၊ ခွာဆင်း(မ်)၊ ခွန်လီ(ဆင်မ်)၊ ဂန်တဲ့၊ ဂွေးတဲ၊ ငွန်း၊ ဆီစာန်၊ ဆင်တန်၊ ဆိုင်းတန်၊ ဇာတောင်၊ ဇိုတုံး၊ ဇိုဖေ၊ ဇို၊ ဇန်ညှပ်၊ တပေါင်၊ တီးတိန်(တဲဒင်မ်)၊ တေဇန်၊ တိုင်ချွန်း၊ တာ့ဒိုး၊ တောရ်၊ ဒင်မ်၊ ဒိုင် (ယင်ဒူး)၊ နာဂ၊ တန်ခူး၊ မာရင်၊ ပနန်း၊ မကန်း၊ မတူ၊ မိရမ်(မရာ)၊ မိအဲ၊ မွင်း၊ လူရှိုင်း (လူရှည်)၊ လေးမြို့၊ လင်တဲ၊ လောက်ကု၊ လိုင်၊ လိုင်ဇို၊ ပါကင်းမ်(မရို)၊ ဟွာလ်ငို၊ အနူး၊ အနန်၊ အုပု၊ လျင်းကု၊ အရှိုချင်း (မြေပြန့်)၊ ရောင်ကုတို့ဖြစ်ပါတယ်။

ကိုးကွယ်ရာ အစဉ်အလာအားဖြင့် ချင်းလူမျိုးတွေက နတ်ကိုးကွယ်ကြပါတယ်။ လွတ်လပ်ရေးရ ပြီးတဲ့အခါမှာ တောင်တန်းဗုဒ္ဓသာသနာပြုအဖွဲ့ရဲ့ ကြိုးပမ်းချက်ကြောင့် အများအပြားက ဗုဒ္ဓဘာသာတွေ ဖြစ်လာကြပါတယ်။

ဘာသာစကား၊စာပေ ချင်းလူမျိုးတွေဟာ တိဗက် မြန်မာအစုဝင် ဘာသာစကားကိုပဲ ပြောဆိုကြပါတယ်။ ချင်းစကားဟာ နေထိုင်တဲ့ ဒေသပေါ်လိုက်ပြီး ကွဲပြားမှုရှိပါတယ်။ တရားဝင်သတ်မှတ်ချက်အရ ချင်း ဘာသာစကား ၄၄ မျိုးရှိပေမဲ့ အခုတော့ တချို့စကားတွေက ကွယ်ပျောက်ကုန်ပါပြီ။

ပွဲတော် ချင်းလူမျိုးတို့ရဲ့ ထင်ရှားတဲ့ပွဲတော်တချို့ကတော့ နှစ်သစ်ကူးပွဲတော်၊ ခွာဒိုပွဲတော်နဲ့ ကောက်ရိတ်သိမ်းပွဲတော်တို့ ဖြစ်ပါတယ်။

ထင်ရှားသူများ အင်္ဂလိပ်ကိုတော်လှန်ခဲ့တဲ့ ချင်းလူမျိုးခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ကြွမ်ဘိ၊ ဖက်ဆစ်ဂျပန်တော်လှန်ရေးခေါင်းဆောင် ဦးဝမ်ကိုဟော၊ အောင်ဆန်းသူရိယဘွဲ့ရ ဗိုလ်တိုက်ချွန်း၊ ဒုတိယသမ္မတဦးဟင်နရီဗန်ထီးယူနဲ့ အကယ်ဒမီရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင် သက်မွန်မြင့်တို့ဟာ ချင်းလူမျိုးထဲက ထင်ရှားတဲ့ တချို့ဖြစ်ပါတယ်။

ဗမာလူမျိုး

လူမျိုးရာဇဝင် ဗမာလူမျိုးတွေဟာ တိဗက်-ဗမာနွယ်ဝင် ဘာသာစကားအနွယ်ဝင် လူမျိုးစုတွေထဲက လူမျိုးစုကြီးတစ်စုဖြစ်ပါတယ်။ မနုဿသမိုင်းအရ ဗမာလူမျိုးစုတွေဟာ ဒီနေ့မြန်မာနိုင်ငံလို့ခေါ်နေကြတဲ့ နယ်နိမိတ်ထဲကို နာဂ၊ သက်၊ ကမ်းယံ၊ ပျူတို့နောက်မှ ဝင်ရောက်လာခဲ့တာပါ။ ဒါပေမဲ့ အေဒီ ၈ ရာစုမှာ နန်ကျောင်တို့က ပျူတို့ရဲ့ ပထမပြည်ထောင်စုကို ဖျက်ဆီးပြီးချိန်မတိုင်ခင်ကတည်းက ဗမာတွေ ရောက်နေခဲ့တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ အေဒီ ၁၀ ရာစုမတိုင်ခင်မှာ ဗမာလူမျိုးတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်း ကျောက်ဆည် ၁၁ ခရိုင်မှာ အခြေချခဲ့ကြပါတယ်။ တချို့ပညာရှင်တွေကလည်း မြန်မာတွေစတင်အခြေစိုက်ရာဒေသဟာ ကျောက်ဆည်မဟုတ်ဘဲ တကောင်းဆိုပြီး ညွှန်းကြတာ ရှိပါတယ်။ ဗမာမျိုးနွယ်စုပေါင်း ၉ စုရှိပြီး ဗမာ၊ ထားဝယ်၊ မြိတ်၊ ဆော(ယော)၊ ရဘိန်း၊ ကဒူး(ဒုံကူး)၊ ကနန်း၊ ဆလုံ၊ ဖုန်း(ဖွန်) တို့ဖြစ်ပါတယ်။

ကိုးကွယ်ရာ ဗမာလူမျိုးတွေဟာ အစောပိုင်းမှာ အစဉ်အလာနတ်၊ ဟိန္ဒူဘာသာနဲ့ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြပါတယ်။ ပုဂံခေတ်မှာ မွန်တို့ဆီကနေ ပိဋကတ်သုံးပုံကိုရရှိပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြပါတယ်။ ဒီနေ့ နိုင်ငံရဲ့ လူဦးရေအများဆုံးက ဗမာလူမျိုးတွေဖြစ်ကြသလို ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်တဲ့လူမျိုးတွေထဲမှာလည်း ဗမာလူမျိုးတွေက အများဆုံးဖြစ်ပါတယ်။

ဘာသာစကား၊ စာပေ ဗမာလူမျိုးတွေဟာ ဗမာစကားကို ပြောဆိုကြပါတယ်။ နိုင်ငံရဲ့တရားဝင် ရုံးသုံးဘာသာကလည်း ဗမာစာကိုအခြေခံတဲ့ မြန်မာစာဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာစာပေဟာ ပျို့၊ ကဗျာ၊ လင်္ကာ၊ ရတု၊ ရကန်တွေကနေ ခေတ်အဆက်ဆက် အဆင့်ဆင့်တိုးတက်လာခဲ့ ဒီနေ့အထိပဲဖြစ်ပါတယ်။

ပွဲတော် ဗမာလူမျိုးတွေရဲ့ပွဲတော်တွေထဲမှာတော့ သင်္ကြန်ပွဲတော်၊ သီတင်းကျွတ်မီးထွန်းပွဲတော်၊ ညောင်ရေသွန်းပွဲတော်တွေက ထင်ရှားတဲ့ ပွဲတော်တချို့ဖြစ်ပါတယ်။

ထင်ရှားသူများ ဗမာလူမျိုးထဲက ထင်ရှားသူတချို့ကို ထုတ်နုတ်ပြရင် အမျိုးသားခေါင်းကြီး ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၊ မြန်မာ့ပထမဆုံး ဝန်ကြီးချုပ်ဦးနု၊ ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် ဦးသန့်၊ စာရေးဆရာကြီး ဦးအောင်သင်း၊ သမိုင်းပညာရှင် ဒေါက်တာသန်းထွန်းတို့ဖြစ်ပါတယ်။

မွန်

လူမျိုးရာဇဝင် မြန်မာနိုင်ငံမှာ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတွေအနက် မွန်လူမျိုးတွေကို ရှေးအကျဆုံး လူမျိုးအဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ထားပါတယ်။ ဘီစီ ၂၀၀၀ လောက်မှာ မွန်လူမျိုးတွေဟာ လက်ရှိ ရာမည(မွန်ပြည်နယ်)ဒေသကို ဆိုက်ရောက်ခဲ့တယ်လို့ ပါမောက္ခ လုစ် က မှတ်တမ်းတင်ပါတယ်။ စာပေ၊ ဘာသာစကား၊ ဂီတ၊ ယဉ်ကျေးမှုမြင့်တဲ့ လူမျိုးဖြစ်ပါတယ်။ မွန်နဲ့ ဗမာတွေဟာ ပုဂံခေတ်ကတည်းက ဆက်ဆံရေးရှိခဲ့ပါတယ်။ ယဉ်ကျေးမှုချင်းလည်း ကူးလူးဆက်ဆံခဲ့ကြပါတယ်။ မြို့ပြပဒေသရာဇ်ခေတ်မှာလည်း တိုက်ပွဲတွေ အပြန်အလှန်ဖြစ်ခဲ့ကြပါတယ်။ မွန်လူမျိုးတွေဟာ တခြားတိုင်းရင်းသားတွေလို မျိုးနွယ်စုအနေနဲ့ မရှိပါဘူး။

ကိုးကွယ်ရာ မွန်လူမျိုးတွေဟာ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြပါတယ်။ ဗမာတွေရရှိခဲ့တဲ့ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုတာ ပုဂံခေတ်မှာ မွန်တို့ဆီက ဗုဒ္ဓတရားတော် ပိဋကတ်တွေကို သွားရောက်ပင့်ဆောင်ရာက ထွန်းကားလာခဲ့တာဖြစ်တယ်ဆိုပြီး အမှတ်အသားရှိပါတယ်။

ဘာသာစကား၊ စာပေ ဗမာလူမျိုးတွေက တိဗက်-မြန်မာ အုပ်စုဝင်ဖြစ်ပြီး မွန်တို့ကတော့ မွန်-ခမာ အုပ်စုဝင်ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒါကြောင့်လည်း မွန်နဲ့ ဗမာစကားဟာ လုံးဝကွဲပြားပါတယ်။ မွန်လူမျိုးတွေမှာ မွန်ဘာသာစကား၊ မွန်စာပေဆိုပြီး သီးသန့်ရှိပါတယ်။ ပုဂံခေတ် မြစေတီကျောက်စာမှာ မွန်စာကိုလည်း တွေ့နိုင်ပါတယ်။ စာပေယဉ်ကျေးမှုမြင့်တဲ့လူမျိုးဖြစ်လည်းဖြစ်ပါတယ်။ လက်မှုပညာလည်း ထွန်းကားပါတယ်။

ပွဲတော်များ မွန်ရိုးရာ ဆွမ်းတော်ကြီးတင်လှူပွဲ၊ ဝါဆိုပန်းခူးပွဲတော်၊ မွန်ရိုးရာ သဲပုံစေတီပွဲတွေက မွန်လူမျိုးတွေရဲ့ ထင်ရှားတဲ့ပွဲတော်များစွာထဲက တချို့ဖြစ်ပါတယ်။

ထင်ရှားသူများ မွန်လူမျိုးထဲက ထင်ရှားသူတချို့ကို ထုတ်နှုတ်ပြရရင် ပိဋကတ်သုံးပုံကို သီဟိုဠ် ဘာသာကနေ ပါဠိသို့ဘာသာပြန်သူ ရှင်ဗုဒ္ဓဃောသ၊ မွန်မြန်မာ နှစ်လေးဆယ်တိုက်ပွဲကို ဆင်နွှဲခဲ့သူ ရာဇာဓိရာဇ်ခေါ် ဗညားနွဲ့၊ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပထမဆုံး နိုင်ငံတော်အဓိပတိ ဒေါက်တာဘမော်၊ နာမည်ကျော် တေးရေးတေးဆို ထူးအိမ်သင်၊ ၈၈ မျိုးဆက် ကျောင်းသားခေါင်းဆောင် ကိုမင်းကိုနိုင်တို့ဖြစ်ပါတယ်။

ရခိုင်

လူမျိုးရာဇဝင် ရခိုင်လူမျိုးတွေဟာ ရှေးနှစ်ပေါင်း ထောင်နဲ့ချီပြီး ကိုယ်ပိုင်စာပေ၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာစကားနဲ့ ထွန်းတောက်ခဲ့တဲ့ လူမျိုးဖြစ်ပါတယ်။ ရခိုင်လူမျိုးတွေဟာ တိဗက်-မြန်မာ အုပ်စုအနွယ်ဝင်တွေပါ။ အဲဒီတိဗက်-မြန်မာအုပ်စုအနွယ်ဝင်တွေဟာအေဒီ ကိုးရာစုမှာ မြန်မာနိုင်ငံထဲကို ဝင်လာခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ပူအိုက်ခြောက်သွေ့တဲ့ မြေပြန့်လွင်ပြင်ကိုရောက်ပြီး တောင်ဘက်ကို ဆက်လက်ထွက်ခွာလာသူတွေထဲမှာ ရခိုင်လူမျိုးတွေလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ ဓညဝတီ၊ ဝေသာလီ၊ လေးမြို့၊ မြောက်ဦးဆိုတဲ့ ခေတ်လေးခေတ်ထူထောင်ပြီး သမိုင်းမှာ အင်အားကြီးခဲ့တဲ့ လူမျိုးဖြစ်ပါတယ်။

ရခိုင်လူမျိုးတွေမှာ ရခိုင်၊ ကမန်၊ ခမွီး၊ ဒိုင်းနက်၊ မရမာကြီး၊ မြိုနဲ့ သက် ဆိုတဲ့ မျိုးနွယ်စု ၇ စုရှိပါတယ်။

ကိုးကွယ်ရာ ရခိုင်လူမျိုးအများစုက ဗုဒ္ဓဘာသာကိုပဲ ကိုးကွယ်ကြပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု၊ ဓလေ့ထုံးတမ်းတွေထဲမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာယဉ်ကျေးမှုတွေ ပျော်ဝင်နေပါတယ်။

ဘာသာစကား ဘာသန္တရသုတေသနနည်းအရဆိုရင် ရခိုင်လူမျိုးတွေဟာ အသံကွဲ မြန်မာစကားကို ပြောဆိုကြသူများဖြစ်ပါတယ်။ ရခိုင်စာပေဟာ သီးခြားလွတ်လပ်စွာ ထွန်းပြောင်ခဲ့ပါတယ်။ ရခိုင်စာပေဆိုရမဲ့ ကျောက်စာ၊ မော်ကွန်းစာတွေကို ဓညဝတီခေတ် (ဘီစီ ၅ ရာစုမှ အေဒီ ၄ ရာစု)ကတည်းက တွေ့ရပါတယ်။ ရခိုင် ရတု၊ လင်္ကာ၊ ဘွဲ့၊ ဧချင်းတို့ကိုတော့ ဝေသာလီခေတ် (အေဒီ ၁၅ ရာစုမှ ၁၈ ရာစု)မှာ အခိုင်အမာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာတို့နဲ့စစ်ဖြစ်ပြီးချိန် (အေဒီ ၁၇၈၄) နဲ့ အင်္ဂလိပ်လက်အောက်ကျရောက်ချိန် (၁၈၂၄-၂၆) မှာတော့ ရခိုင်စာပေဟာ မှေးမှိန်ခဲ့ရပါတယ်။

ပွဲတော်များ ရခိုင်ရိုးရာထင်ရှားတဲ့ပွဲတော်တချို့ကတော့ ရခိုင်ရိုးရာ ကျင်ပွဲ၊ ရခိုင်ရိုးရာ နံ့သာသွေးပွဲ၊ ရခိုင်ရိုးရာ ရထားဆွဲပွဲ၊ ရခိုင်ရိုးရာ သျှစ်သောင်းမြှောက်ပွဲတို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ထင်ရှားသူများ ထင်ရှားတဲ့ ရခိုင်လူမျိုးတချို့ကတော့ အင်္ဂလိပ်ကို အစာငတ်ခံဆန္ဒပြခဲ့တဲ့ ဆရာတော်ဦးဥတ္တမ၊ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာကို ပထမဆုံးအင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်ဆိုသူ ဦးရွှေဇံအောင်၊ ဥပဒေပါရဂူ ဦးချန်ထွန်း၊ သမိုင်းပညာရှင် ဒေါက်တာအေးချမ်း၊ ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင် နေတိုးတို့ဖြစ်ပါတယ်။

ရှမ်း

လူမျိုးရာဇဝင် ရှမ်းလူမျိုးတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ တခြားတိုင်းရင်းသားလူမျိုးတွေလိုပဲ မွန်ဂိုလွိုက်အနွယ်ဝင်တွေဖြစ်ပါတယ်။ ရှမ်းဆိုတဲ့ စကားက တခြားလူမျိုးတွေက သူတို့ကို ခေါ်တဲ့နာမည်ဖြစ်ပြီး သူတို့ကိုယ်သူတို့တော့ တိုင် (Tai)ဆိုပြီး သုံးနှုန်းကြပါတယ်။ ရှေးမြန်မာ ကျောက်စာတွေမှာတော့ သျမ် ဒါမှမုတ် သျံ ဆိုပြီး ရေးကြပါတယ်။

ရှမ်းမျိုးနွယ်စု ၃၃ ရှိပါတယ်။ ရှမ်း၊ ယွန်း(လာအို)၊ ကွီ၊ ဖျင်၊ သအို၊ ဓနော၊ ပလေး၊ အင်၊ စုံ(ဆံ)၊ ခမူ၊ ကော်(အာခါ-အီကော)၊ ကိုးကန့်၊ ခန္တီးရှမ်း၊ ဂုံ(ခွန်)၊ တောင်ရိုး၊ ဓနု၊ ပလောင်၊ မြောင်ဇီး၊ ယင်းကြား၊ ယင်းနက်၊ ရှမ်းကလေး၊ ရှမ်းကြီး၊ လားဟူ၊ အင်းသား၊ အိုက်ဆွယ်၊ ပအို့ဝ်(တောင်သူ)၊ တိုင်းလွယ်၊ တိုင်းလျမ်၊ တိုင်းလုံ၊ တိုင်းလေ့၊ မိုင်းသာ၊ မောရှမ်း၊ ဝ တို့ဖြစ်ပါတယ်။

ကိုးကွယ်ရာ ရှမ်းလူမျိုးအများစုဟာ ဗုဒ္ဓဘာသာကိုပဲ ကိုးကွယ်ကြပါတယ်။

ဘာသာစကား ရှမ်းလူမျိုးတွေမှာ ကိုယ်ပိုင်ဘာသာစကားရှိပါတယ်။ ဗမာလူမျိုးတွေနဲ့ တူယှဉ်တွဲ နေထိုင်တာ၊ သူနိုင်ကိုယ်နိုင် တိုက်ခိုက်ပြီး အုပ်စိုးနေထိုင်ကြတာ နှစ်ပေါင်း ၂၀၀၀ လောက်ရှိခဲ့ တာကြောင့် ရှမ်းဘာသာစကားမှာ မြန်မာဝေါဟာရတွေပါဝင်နေသလို မြန်မာဘာသာစကားမှာလည်း ရှမ်းဝေါဟာရတွေ ပါဝင်နေပါတယ်။

ပွဲတော်များ ရှမ်းလူမျိုးတွေရဲ့ ထင်ရှားတဲ့ပွဲတော်တွေကတော့ ရှမ်းနှစ်သစ်ကူးပွဲတော်၊ တံပူပွဲတော်(သို့မဟုတ်)ပွဲလူလိုလို့ခေါ်တဲ့ သနပ်ခါးနံ့သာဆီမီး ဘုရားမီး ပူဇော်ခြင်းဓလေ့တို့ ဖြစ်ပါတယ်။

ထင်ရှားသူများ မြန်မာ့ပထမဆုံး သမ္မတ စဝ်ရွှေသိုက်၊ အာဇာနည်ခေါင်းဆောင် မိုင်းပွန်စော်ဘွားကြီး စဝ်စံထွန်း၊ ဒုတိယသမ္မတ ဒေါက်တာစိုင်းမောက်ခမ်းနဲ့ နာမည်ကျော် တေးရေးတေးဆို စိုင်းထီးဆိုင်တို့ကတော့ ရှမ်းလူမျိုးတွေက ထင်ရှားသူတချို့ဖြစ်ပါတယ်။

အနှစ်ချုပ်

ဒီတိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ် ၈ မျိုးက မြန်မာနိုင်ငံမှာ အဓိကနေထိုင်ကြတာဖြစ်ပြီး တိုင်းရင်းသား မျိုးနွယ်စုပေါင်းက ၁၃၅ မျိုးရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံဟာ စုံလင်ကွဲပြားတဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေ၊ မတူညီတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေ၊ အမျိုးသားသရုပ်သကန်တွေနဲ့ စုပေါင်းနေထိုင်ကြတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။

လူမျိုးတစ်မျိုးရဲ့အကြောင်းကို တခြားလူမျိုးတစ်မျိုးက နားလည်ခြင်းအားဖြင့် တစ်ယောက်အကြောင်း တစ်ယောက်ပိုသိလာပြီး သာယာဝပြောတဲ့နိုင်ငံတည်ထောင်ရေးအတွက် ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတော့တယ်။

ဟန်သစ်အိမ် ( Y3A )

Build Myanmar-Media : Insights | Empowering Myanmar Youth, Culture, and Innovation

Build Myanmar-Media Insights brings you in-depth articles that cover the intersection of Myanmar’s rich culture, youth empowerment, and the latest developments in technology and business.